Atkı ipliklerinin numaraları

Niğde yöresinde dokunan halılarda kullanılan atkı ipliklerinin numara değerleri Çizelge.5.5'de verilmiştir.

Çizelge.5.5. Hah tiplerine göre atkı ipliği numara değerleri (Nm) Halı tipleri N X Min. Max. VK S S* Arısama 13 2.059 1.935 2.359 0.012 0.112 0.031 Niğde-Avşar 11 1.805 1.195 2.018 0.059 0.243 0.073 Niğde-Kars 6 1.639 1.185 1.896 0.071 0.266 0.109 Niğde-Yörük 9 1.759 1.509 1.927 0.016 0.128 0.043 Taşpınar 4 1.640 1.598 1.753 0.006 0.075 0.037 Yahvalı 7 1.641 1.401 1.945 0.043 0.207 0.078

Çizelge 5.5'de görüldüğü gibi incelenen atkı iplikleri numara değeri yönünden en yüksek ortalamaya Arısama halıları (2.059 ± 0.031 Nm) sahip olmuş, bunu sırasıyla, Niğde-Avşar (1.805 ± 0.073 Nm), Niğde-Yörük (1.759 ± 0.043 Nm), Yahyalı (1.641 ± 0.078 Nm), Taşpınar (1.640 ± 0.037 Nm) ve Niğde-Kars (1.639 ± 0.109 Nm) halıları izlemiştir. En büyük varyasyon katsayısını 0.043 ile Yanyalı atkı iplikleri ,en düşük varyasyon katsayısını ise 0.006 ile Taşpınar atkı iplikleri göstermektedir. Yani Yahyalı halılarında kullanılan atkı ipliklerinin ortalamaları birbirinden çok farklılık göstermekte, Taşpınar atkı iplikleri ise daha yakın değerler göstermektedir. Halı tiplerinde kullanılan atkı ipliklerinin numara değerleri ortalamaları arasındaki farklılığın önemli olup olmadığını anlamak amacıyla Varyans analizi yapılmış ve gruplar arasındaki farklılığın önemli (p < 0.05) olduğu tespit edilmiştir. Gruplararası farklılığın kaynağını belirlemek amacıyla uygulanan Duncan testinde, Arısama halısı atkı ipliklerinin numara değerinin Niğde-Yörük, Niğde-Avşar, Niğde-Kars, Taşpınar ve Yahyalı halısı atkı ipliklerinden istatistiki olarak önemli derecede (p < 0.05) farklılık gösterdiği belirlenmiştir.

El Dokuması Türk Halıları (TSE 43) standardına göre Yahyalı halılarında 3.5, Taşpınar halılarında 3, Niğde-Maden olarak bilinen Arısama ve diğer yöre halılarında ise 2.5

Nm, atkı ipliği kullanılması gerektiği belirtilmektedir. Bu değerler itibarıyla çözgü ipliklerinin numara değerleri standarda uygunluk göstermemektedir (Anonim 1987b).

Niğde yöresinde dokunan halı tiplerinde kullanılan atkı ipliklerinin tamamı 2 katlı olduğu belirlenmiştir. İlmelik Yün Halı İplikleri (TSE 626) standardında verilen değerler göz önüne alındığında yörede kullanılan ipliklerin numara değerlerine göre Ştrayhgarn tipi iplik olduğu belirlenmiştir (Anonim 1987a).

Yazıcıoğlu (1982), araştırmasında Yahyalı tipi halılarda kullanılan atkı ipliklerinin numaralarına ilişkin değerleri 50 örnek hacmindeki iplikler üzerinde saptayarak 7 katlı, ortalama 9Nm pamuk iplik kullanıldığını belirtmiştir. Kayseri halılarında ise geniş bir dağılım gösterdiğini 6, 12, 20 ve 30 Nm pamuk ipliklerin çeşitli katlarının atkı ipliği olarak kullanıldığını ve en fazla 1.0-7.5 Nm arasında atkı ipliği ile dokuma yapıldığını ifade etmiştir. Dokuyucuların halıda kullanacakları atkı ipini seçerken halının kalitesinin yanı sıra dokuyucunun bireysel özelliklerini (kuvvetli olma, usta olma vb.) ve tezgahın bulunduğu zemini dikkate aldıklarını belirlemiştir.