Niğde yöresinde dokunan halılarda kullanılan ilme ipliklerinin büküm ve uzama katsayılarını ilişkin değerler Anonim (1988)'de belirtilen esaslara göre belirlenmiştir. Büküm değerlerine yönelik sonuçlar çizelge 5.6'da verilmiştir.
| Halı tipleri | N | X | Min. | Max. | V.K. | S | s* |
| Ansama | 34 | 87.276 | 72.000 | 104.000 | 49.943 | 7.067 | 1.212 |
| Niğde-Avşar | 57 | 81.527 | 51.000 | 107.000 | 148.009 | 12.166 | 1.611 |
| Niğde-Kars | 14 | 73.030 | 58.000 | 81.000 | 49.781 | 7.055 | 1.886 |
| Niğde-Yörük | 13 | 91.876 | 80.660 | 104.800 | 36.974 | 6.081 | 1.686 |
| Taşpınar | 15 | 107.891 | 100.000 | 124.800 | 57.078 | 7.555 | 1.951 |
| Yahvalı | 13 | 121.337 | 100.800 | 150.000 | 266.706 | 16.331 | 4.529 |
| Çizelge 5.6. Hah tiplerine göre ilme ipliği büküm değerleri |
Çizelge 5.6'dan da anlaşıldığı gibi incelenen ilme iplikleri büküm değeri yönünden en yüksek ortalamaya Yahyalı halıları (121.337± 4.529) sahip olmuş, bunu sırasıyla Taşpınar (107.891 ±1.951), Niğde-Yörük (91.876 ± 1.686), Ansama (87.276 ± 1.212), Niğde-Avşar (81.527 ± 1.611) ve Niğde-Kars (73.030 ± 1.886) halıları izlemiştir. En büyük varyasyon katsayısını 266.706 ile Yahyalı ilme iplikleri, en düşük varyasyon katsayısını ise 39.9738 ile Niğde-Yörük ilme iplikleri göstermektedir. Yani Yahyalı ilme ipliklerinin numaralan birbirinden oldukça farklılık göstermektedir. Yörük ilme iplikleri ise homojen bir yapı göstermektedir. Hah tiplerinde kullanılan ilme ipliklerinin büküm değerleri ortalamaları arasındaki farklılığın önemli olup olmadığını belirlemek amacıyla yapılan Varyans analizinde gruplar arasındaki farklılığın önemli (p < 0.05) olduğu tespit edilmiştir. Hangi grubun büküm değerinin diğerinden farklı olduğunu belirlemek amacıyla Duncan testi uygulanmış, Taşpınar halısı ilme ipliklerinin büküm değerinin Yahyalı, Niğde-Avşar ve Arısama; Niğde- Yörük halısı ilme ipliklerinin, Yahyalı,Taşpınar ve Niğde-Avşar halısı ilme ipliklerinden istatistiki olarak önemli derecede (p < 0.05) farklılık gösterdiği belirlenmiştir.
El Dokuması Türk Halıları Standardı (TSE 43) standardına göre Yahyalı halılarında
150, Taşpınar halılarında 250, Niğde-Maden olarak belirtilen Arısama ve diğer yöre
halılarında ise 200 Tur/m değerinde ilme ipliği kullanılması gerektiği belirtilmektedir.
Bu değerler itibarıyla çözgü ipliklerinin büküm değerleri standarda uygunluk göstermemektedir. Yahyalı halılarının min. ve max. Değerleri göz önüne alındığında
standarda uygunluk gösterdiği söylenebilir (Anonim 1987b).
Yazıcıoğlu (1982) araştırmasında Yahyalı, Kayseri ve atölye tipi halılarda kullanılan ilme ipliklerinin bükümlerine ilişkin değerlerin olması gereken standart değerlerin altında olduğunu belirtmiştir.
Yazıcıoğlu (1987b) , yün hah iplikleri üzerinde yaptığı araştırmada, Kayseri, Konya, Uşak ve Niğde yörelerinden alınan ilmelik yün halı ipliklerinin büküm değerlerinin sırasıyla 83.62 ± 13.851, 90.40 ± 14.763, 79.82 ± 16.290, 182.67 ± 70.658 olduğunu, bu değerlere ait varyasyon katsayılarının ise sırsıyla 16.654, 16.330, 20.834, 38.681 olduğunu belirtmiştir. Burada araştırmaya dahil edilen 28 adet örnek içerisinden Niğde yöresinden alınan iplik örneklerinin en fazla büküm sayısına sahip örnekler olduğu ifade edilmiştir.
Niğde yöresinde dokunan halılarda ilme ipliklerinin % uzama değerleri çizelge. 5.7'de verilmiştir.
| Çizelge 5.7. Halı tiplerine göre ilme ipliği %uzama değerlerinin dağılımı
|
Çizelge 5.7'de görüldüğü gibi incelenen ilme iplikleri % uzama katsayısı bakımından en yüksek ortalamaya Niğde - Kars halıları (5.073 ±0.402) sahip olmuş, bunu sırasıyla Arı sama (4.478 ± 0.220 ); Niğde-Avşar (4.359 ± 0.175); Taşpınar (3.913 ± 0.204), Niğde-Yörük (3.552 ± 0.373) ve Yahyalı (3.025± 0.653) halıları izlemiştir. En büyük varyasyon katsayısını 5.548 ile Yahyalı ilme iplikleri, en düşük varyasyon katsayısını ise 0.585 ile Taşpınar ilme iplikleri göstermektedir. Hah tiplerinde kullanılan ilme ipliklerinin uzama katsayısı ortalamaları arasındaki farklılığın önemli olup olmadığını anlamak amacıyla Varyans analizi yapılmış ve gruplar arasındaki farklılığın önemli (p < 0.05) olduğu tespit edilmiştir. Hangi grubun uzama katsayısı değerinin diğerinden farklı olduğunu belirlemek amacıyla Duncan testi uygulanmış, Niğde-Kars halısı ilme ipliklerinin uzama katsayılarının Taşpınar,Yahyalı ve Niğde- Yörük,Yahyalı halılarının ise Arısama ve Niğde-Avşar halısı ilme ipliklerinden istatistiki olarak önemli derecede (p < 0.05) farklılık gösterdiği belirlenmiştir.
Yazıcıoğlu (1982) araştırmasında en az uzama değerinin atölye halılarının ilme ipliklerine, en çok uzama değerinin ise Kayseri halılarının ilme ipliklerine ait olduğunu belirtmiştir.
Yazıcıoğlu (1987b) yün halı iplikleri üzerinde yaptığı araştırmada, Kayseri, Konya, Uşak ve Niğde yörelerinden alınan ilmelik yün halı ipliklerinin % uzama değerlerinin sırasıyla 2.30 ± 0.802, 2.48 ± 0.857, 2J1 ± 1.070, 4.76 ± 3.308 olduğunu, bu değerlere ait varyasyon katsayılarının ise sırasıyla 32.42, 34.55, 50.75, 69.47 olduğunu belirtmiştir. Bu rakamlardan Niğde yöresi ipliklerinin % uzama oranlarının fazla olduğu göze çarpmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder