Niğde yöresinde dokunan halılarda kullanılan çözgü ipliklerinin numara değerleri çizelge. 5.4'de verilmiştir.
| Çizelge.5.4.Halı tiplerine göre çözgü ipliği numara değerleri (Nm)
|
Çizelge 5.4.'de görüldüğü gibi incelenen çözgü iplikleri numara değeri yönünden en yüksek ortalamaya Taşpınar halıları (1.472 ±0.155 Nm) sahip olmuş , bunu sırasıyla Arı sama (1.253 ± 0.917 Nm), Niğde-Avşar (1.157 ± 0.231 Nm), Niğde-Kars (0.838 ± 0.2643 Nm), Niğde-Yörük (0.763 ± 0.044Nm) ve Yahyalı (0.819 ± 0.057 Nm) halıları izlemiştir. En büyük varyasyon katsayısını 0.119 ile Niğde-Yörük halı iplikleri, en düşük varyasyon katsayısını ise 0.006 ile Niğde-Avşar hah iplikleri göstermektedir. Yani Niğde-Yörük halılarında kullanılan çözgü ipliklerinin ortalamaları birbirinden çok farklılık göstermekte, Niğde-Avşar çözgü iplikleri ise daha yakın değerler göstermektedir. Bunun nedeni Niğde-Avşar halısı atölyede dokunmaktadır ve ipler aynı yerden temin edilip aynı balyadan çıkan ipler tüm atölyelere bir elden dağıtılmaktadır. Böyle olunca numara değerleri birbirine yakın çıkabilmektedir. Aynı durum yine atölyede dokunan Niğde-Kars halısı için de geçerlidir ve VK en düşük olan ikinci grup olduğu dikkati çekmektedir. Bununla birlikte iplik dağıtımı farklı zamanlarda gelen farklı balyalardan yapıldığında VK'nın yüksek çıkabileceği de göz önüne alınmalıdır. Çözgü ipliği numarası halı kalitesini etkileyen bir faktördür ve ince kaliteli halılarda ince çözgü ipi, kaba ve orta kaliteli halılarda ise kalın çözgü ipi tercih edilmektedir. Yörede dokunan halılar genellikle kaba ve orta kaliteli olduğundan kullanılan çözgü iplikleri de kalın ipliklerdir. Halı tiplerinde kullanılan çözgü ipliklerinin numara değerleri ortalamaları arasındaki farklılığın önemli olup olmadığını anlamak amacıyla Varyans analizi yapılmış ve gruplar arasındaki farklılığın önemli (p < 0.05) olduğu tespit edilmiştir. Hangi grubun numara değerinin diğerinden farklı olduğunu belirlemek amacıyla Duncan testi uygulanmış, Taşpınar halısı çözgü ipliklerinin numara değerinin Niğde-Yörük, Niğde-Avşar, Niğde-Kars ve Yahyalı; Niğde- Avşar halısı çözgü ipliklerinin Yörük, Yahyalı ve Niğde-Kars'dan; Arısama halısı çözgü ipliklerinin Niğde-Yörük, Niğde-Kars ve Yahyalından , Yahyalı halısı çözgü ipliklerinin ise Niğde- Kars halısı çözgü ipliklerinden istatistiki olarak önemli derecede (p < 0.05) farklılık gösterdiği belirlenmiştir.
El Dokuması Türk Halıları (TSE 43) standardına göre Yahyalı halılarında 3.5,Taşpmar halılarında 3, Niğde-Maden olarak belirtilen Arısama ve diğer yöre halılarında ise 2.5 Nm, iplik kullanılarak dokunması gerektiği ifade edilmektedir. Bu değerler itibarıyla çözgü ipliklerinin numara değerlen standarda uygunluk göstermemektedir (Anonim 1987b).
Niğde yöresinde dokunan halı tiplerinde kullanılan çözgü ipliklerinin tamamının 3 olduğu belirlenmiştir. Yörede dokunan halıların numara ve kat sayısı bakımından İlmelik Yün Halı İplikleri (TSE626) standardında verilen değerler göz önüne alındığında Strayhgarn tipi iplikler sınıfına girdiği görülmektedir (Anonim 1987a).
Yazıcıoğlu (1982), araştırmasında Yahyalı tipi halılarda kullanılan çözgü ipliklerinin numaralarına ilişkin değerleri 24 örnek hacmindeki iplikler üzerinde saptayarak ortalama 3.354 ±0.596 Nm iplik kullanıldığını belirtmiştir. Buradan Niğde yöresinde dokunan Yahyalı halılarının kalitelerinin Kayseri yöresine oranla daha kaba olduğu sonucuna vanlmaktadır. Ayrıca yazar Kayseri halılarının ilme ipliklerinin Strayhgarn , atölye ve Yahyalı halılarının ilme ipliklerinin ise yarı kamgam olduğunu ifade etmiştir.
Girişken (1972) Doğu Anadolu bölgesinde yaptığı çalışmada Doğu yöresi halılarında çözgü ipliği numaralarının ortalama 1.74 ± 0.12, varyasyon katsayılarının ise 44.82 olduğunu belirtmiştir. Bulunan değerler Niğde yöresi halılarına yakın değerlerdir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder